TARİHİ ARTUKLU HAMAMI ARKEOPARK ALANINA TAŞINDI.

ZEYNEL BEY TÜRBESİNDEN SONRA TARİHİ ARTUKLU HAMAMI DA ARKEOPARK ALANINA TAŞINDI.  

Ülkemizin 2023 vizyonu içinde yer alan Ilısu Barajı ve HES Projesi kapsamında kültürel varlıklarımızı gelecek nesillere aktarıyoruz. Daha önce Zeynel Bey Türbesi’ni başarılı bir şekilde taşıdık, şimdi de Artuklu Hamamı’nı bütüncül bir yaklaşımla taşıyoruz.  

DSİ Genel Müdürlüğü bir yandan sorumluluğunun gereği olarak ülkemiz su kaynaklarının geliştirilmesi yönünde mesai harcamakta diğer taraftan da tarihi ve kültürel varlıklarımızın korunması hususunda son derece titiz çalışmalar sürdürmektedir. DSI 16.Bölge Müdürlüğümüz tarafından yürütülmekte olan Ilısu Barajı ve HES Projesi kapsamında gerçekleştirilen çalışmalar bu konuda dünyaya örnek olacak niteliktedir.  

Bu çerçevede ülkemizde bir ilk olan ve 540 yaşında olması itibariyle dünya ölçeğinde bütüncül olarak taşınan en eski tarihi yapı sayılan Zeynel Bey Türbesi’nin yeni yerine taşınması işlemi 12.05.2017 tarihinde başarıyla gerçekleştirilmişti. Yaklaşık 1100 tonluk tarihi yapı taşıma işlemi boyunca hassas cihazlarla yapılan gözlemler neticesinde herhangi bir hasar almadan tamamen emniyetli bir şekilde yeni yerine taşınmıştı. Şimdi ise taşıma tertibatı da hesaba katıldığında 1500 ton ağırlığa ulaşan Artuklu Hamamı’nın bütüncül taşıma işlemi gerçekleştiriliyor.  Artuklu Hamamı’nın halihazırda bulunduğu Hasankeyf’teki mevcut konumu ile yeni yerleşim alanında düzenlenecek arkeoparktaki yeni konumu arasındaki mesafe 2 bin 950 metre olup hamam 70 metre üst kota taşınacak. Taşıma işlemi 6 Ağustos 2018 Pazartesi günü, sabaha karşı saat 05.00’te başladı. Taşıma işlemi yaklaşık 6 saat sürdü.  

Projeler “Avrupa Arkeolojik Kültür Mirasını Koruma Sözleşmesi” Hükümlerine Göre Değerlendiriliyor

Akarsu boyları, göl kenarları, kıyılar tarih boyunca yoğun olarak yerleşim birimlerine ev sahipliği yapmıştır. Bu durum DSİ Genel Müdürlüğü tarafından geliştirilen projeler ile tarihi uygarlıklara ait toprak altındaki kültürel varlıkların kesişmesine de sebep olabilmektedir. Esasen birçok baraj projemiz, tarihi ve kültürel varlıkların gün ışığına çıkarılmasına vesile olmuştur. DSİ tarafından geliştirilen projeler,  1992 yılında Malta’da, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkelerce imzalanan “Avrupa Arkeolojik Kültür Mirasını Koruma Sözleşmesi” hükümlerinde yer alan “Bütünleşik Koruma” yaklaşımına göre değerlendirilmektedir.

Ilısu Barajı ve HES, Ülke Ekonomisine Yıllık 1 milyar 900 milyon TL Katkı Sağlayacak

DSİ 16.Bölge Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan Ilısu Barajı ve HES Projesi kapsamında gerçekleştirilen çalışmalar bu konuda dünyaya örnek olacak niteliktedir. Daha önce taşıma işlemi gerçekleştirilen Zeynel Bey Türbesi dayandırıldığı tarih itibariyle dünyada bir ilk olmuştur. Bunun yanında bu taşıma işlemi ile ülkemizin enerji arz ve gıda güvenliğinin temini bakımından büyük önem arz eden ve 8.5 Milyar TL’ye mal olacak Ilısu Barajı’nın tamamlanması ve tarihi varlıklarımızın korunması yönünde iki önemli adım atılmıştır. Zira Ilısu Barajı ve HES işletmeye alınmasıyla birlikte sadece üreteceği hidroelektrik enerji ile ülke ekonomisine yıllık 1 milyar 900 milyon TL katkı sağlayacaktır. Ilısu Barajı’nda ilk kapak Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatıyla Temmuz ayında indirilmişti, yeniden yerleşim ve taşıma işlemlerinin tamamlanması ile beraber ikinci kapakta indirilerek barajda nihai su tutma işlemi tamamlanmış olacaktır.

Hasankeyf’te bulunan ve Ilısu Barajı göl alanından etkilenen kültürel mirasımızın gelecek nesillere aktarılması maksadıyla ulusal ve uluslararası bilim insanlarından oluşan komisyonlar tarafından önemli çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmalar kapsamında baraj sularından etkilenmeyecek olan Yukarı Şehir’de yeniden düzenlenerek bir açık hava müzesi haline getirilmektedir.

Zeynel Bey Türbesi Yeni Yerine 12 Mayıs 2017 Tarihinde Başarıyla Taşındı

Bununla birlikte baraj göl alanından etkilenen Aşağı Şehir’de yer alan tarihi ve kültürel varlıklar ise bütüncül bir yaklaşım çerçevesinde son derece titiz metotlarla ya yerinde korunmaktadır ya da yeni yerlerinde konumlandırılmaktadır. Bu çerçevede ülkemizde bir ilk olan ve 540 yaşında olması itibariyle dünya ölçeğinde bütüncül olarak taşınan en eski tarihi yapı sayılan Zeynel Bey Türbesi’nin yeni yerine taşınması işlemi 12.05.2017 tarihinde başarıyla gerçekleştirilmiştir. Yaklaşık 1100 tonluk tarihi yapı taşıma işlemi boyunca hassas cihazlarla yapılan gözlemler neticesinde herhangi bir hasar almadan tamamen başarıyla yeni yerine taşınmıştır

Sıra Artuklu Hamamı’nda…

Bütüncül olarak taşınacak olan Artuklu Hamamı ise 12. yüzyılın ortalarında, Artuklular Döneminde inşa edilmiştir. Osmanlı Döneminin farklı tarihlerinde yapının yıkılan bazı bölümleri ve soğukluk bölümünün yeniden inşa edildiği bilinmektedir. Hamamın soğukluk bölümünün (kubbeli, kare planlı yapının) bütüncül taşınması, Sıcaklık (harabe) bölümünün yerinde (su altında) korunması, Taşınacak soğukluk bölümü ile birlikte örneği inşa edilecek sıcaklık bölümünün yeni konumda bütüncül olarak sergilenmesi planlanmıştır.  Artuklu Hamamı’nın kendi ağırlığı 1 200 ton olup taşıma tertibatı da dikkate alındığında taşınacak yük yaklaşık 1 500 ton’dur. Artuklu Hamamı’nın mevcut konumundaki başlangıç noktasından yeni konumundaki bitiş noktasına kadarki mesafesi 2 950 m olup hamam 70 m üst kota taşınacaktır. Yolun maksimum eğimi %3.60’dir.

Artuklu Hamamı’nın yanısıra; ER - RIZK CAMİİ, YAMAÇ KÜLLİYESİ, ORTA KAPI, İMAM ABDULLAH ZAVİYESİ, KIZLAR (EYYUBİ) CAMİİ, KOÇ CAMİİ ve SÜLEYMAN HAN CAMİİ taşıma-koruma yaklaşımı içinde ele alınacak diğer eserlerdendir. 

Sabah saat 05:00’da başlayan taşıma işlemi hava şartlarının da müsait olmasıyla birlikte saat 11:40’da başarıyla tamamlandı. Taşıma işlemi boyunca hassas cihazlarla yapılan gözlemler neticesinde Artuklu Hamamı herhangi bir hasar olmadan tamamen güvenli olarak yeni yerine yerleşti. 1500 ton ağırlığa sahip Hamamın taşıma işlemi yerli ve yabancı çok sayıda basın mensubu ve vatandaşlar tarafında da izlendi.